به طور کلی بیماری در بدن همواره آرام آرام شکل می گیرد که در زبان سانسکریت به آن Samprapety می گویند که به معنای " تولد درد" است. اما در دانش آیورودا میتوان بیماری را در هر مرحله ای تشخیص داد زیرا مسیری که هر بیماری در بدن طی می کند در آیورودا به خوبی توصیف شده است.
مسیر بیماری در بدن به چند مرحله تقسیم شده که توضیح داده می شود:
مرحله شروع بیماری:
به این مرحله ، انباشتگی یا Sanchaya می گویند و هنگامی رخ میدهد که دوشاها از تعادل خود خارج شده باشند. در این مرحله ، یک یا دو دوشا در مرکز اصلی خود در بدن فرد شروع به افزایش می کنند و تعادل آنها برهم می خورد
مرکز اصلی دوشای واتا در روده بزرگ و دوشای پیتا در روده کوچک . دوشای کافا در ریه ها می باشد
افراد واتایی در این مرحله اختلال هایی مانند : اضطراب ، یبوست ، تورم ، خشکی دهان ، ترس ، نفخ ، تمایل به گرما را در خود مشاهده می کنند
افراد پیتایی در این مرحله اختلال هایی مانند : انزجار از غذاهای تند ، تمایل زیاد به غذاهای شیرین ، سوزش معده ، زودرنجی ، جوش ، تعرق و زردی در سفیدی چشمها را مشاهده می کنند
افراد کافایی در این مرحله در خود تمایل زیاد به طعمهای تند و تلخ ، احساس سنگینی ، بی اشتهایی ، تورم و خستگی را در خود مشاهده می کنند
در صورتی که در این مرحله به شروع بیماری در خود آگاه شوید به سادگی و سریعتر میتوانید خود را درمان کنید و غالبا با ایجاد تغییراتی در شیوه تغذیه و سبک زندگی خود به راحتی میتوان این مرحله را کنترل کرد
مرحله افزایش دوشا:
در این مرحله که به آن Prakopa می گویند ، حرکت دوشاها بیشتر و سریعتر می شود. دوشای واتا به بخشهای بالاتری از روده بزرگ حرکت می کند. دوشای پیتا به بخش اثنی عشر وارد می شود و دوشای کافا به بخش های بالاتری از شکم میرسد . در این مرحله دوشا به شدت افزایش می یابد
افراد واتایی در این مرحله اختلال هایی مانند : سردی انگشتان دست ها و پاها ، میل شدید به مایعات ، صدای زیاد معده و احساس درد در کمر و ران ها را در خود مشاهده می کنند
افراد پیتایی در این مرحله اختلال هایی مانند : سوزش معده به همراه تهوع ، اسیدی شدن معده ، زودرنجی و تشنگی را در خود مشاهده می کنند
افراد کافایی در این مرحله در خود تجمع زیاد خون در ریه ها ، خواب آلودگی ، احساس سرما و حالت تهوع را در خود مشاهده می کنند
در صورتی که در این مرحله برای کنترل و متعادل سازی دوشاها اقدامی نشود ، ناراحتی ها و مشکلات وخیم تری در انتظار فرد خواهد بود
مرحله سر ریز شدن دوشا:
در این مرحله که به آن Prasara می گویند دوشای اضافه از طریق گردش خون در کل بدن شروع به حرکت می کند و در مناطق ضعیف و آسیب دیده بدن انباشته می شود
افراد واتایی در این مرحله اختلال هایی مانند : درد ، خشکی پوست ، تاری چشم ، خستگی مفرط و بی قراری را در خود مشاهده می کنند
افراد پیتایی در این مرحله اختلال هایی مانند : حرارت و گرمای زیاد بدن ، سوزش ادرار و مدفوع را در خود مشاهده می کنند
افراد کافایی در این مرحله در خود افزایش بزاق ، سوزش و ترش کردن معده ، ضعف حس چشایی و تهوع را در خود مشاهده می کنند
مرحله جاگیری دوشا:
در این مرحله که به آن Sthana samsraya می گویند دوشای سرریز و سرگرداان شده ، با بافتهای آسیب دیده و ضعیف در بدن ترکیب می شود. هنگامی که پیتای افزایش یافته وارد نقاط ضعیف در بدن شود موجب بروز تغییرات تورمی و حرارت و درد شدید در این نقاط می شود و واتای افزایش یافته موجب تحلیل و فرسودگی مفاصل شده و کافای افزایش یافته موجب انسداد و سنگینی می شود
غالبا فردی که وارد این مرحله شده باشد در خود علائمی از بروز بیماری را مشاهده می کند که میتواند زنگ خطری برای بروز بیماریهای بعدی در فرد باشد مثلا قبل از آن که فرد مبتلا به مرض قند شود در خود علائمی از زیاد نویشیدن و افزایش ادرار مشاهده می کند
مرحله مشاهده بیماری:
در این مرحله که به آن Vyakti می گویند بیماری شکل مشخصی به خود می گیرد و علائمی از آن در بدن مشاهده می شود که تشخیص بیماری را قطعی میکند و نام بیماری مشخص می شود. در این مرحله دوشای نامتعادل شده تمامی بافتهای بدن را در بر می گیرد و در اعضای بدن تغییرات کارکردی بوجود می آورد
مرحله پایانی:
در این مرحله که به آن Bheda می گویند ، در طول آن بیماری چهره بسیار مشخصی به خود می گیرد. مثلا مشخص می شود که نوع التهاب ریه از نوع ویروسی است یا روده ای یا نایژه ای.
در این مرحله علاوه بر مشکل اصلی ، عوارض جانبی بیماری نیز ظاهر می شود مثلا پوکی استخوان که منجر به شکستگی استخوان شده است
در این مرحله شخص باید کاملا زیر نظر پزشک باشد
نکته پایانی:
مسیر بیماری فقط در صورتی در فرد ایجاد شده و پیشرفت می کند که به حفظ تعادل دوشاها در بدن خود توجه نداشته باشد. دوشاها غالبا در طول شبانه روز بر اثر نوع تغذیه و عوامل محیطی و جغرافیایی و همچنین عوامل احساسی و ذهنی مدام در حال تغییر می باشند اما آنچه که بسیار مهم است ، توجه به بازگشت دوباره تعادل به دوشای نامتعادل شده می باشد که غالبا از طریق اتخاذ تغذیه مناسب و رفتارهای متعادل کننده دوشاها در بدن می باشد
با شناخت دقیق نوع تیپ بدنی خود و رعایت تغذیه مناسب و سبک زندگی متعادل کننده دوشاها در بدن ، میتوان بسادگی از شروع مسیر بیماری در خود جلوگیری کنیم
مطالب مفید پیشنهادی:
